SAFe 6.0 in vogelvlucht: hoe het Scaled Agile Framework werkt voor grote organisaties

Wat is SAFe 6.0?

SAFe (Scaled Agile Framework) is een uitgebreide set van principes, rollen en praktijken om Agile op grote schaal te implementeren in een volledige organisatie. Versie 6.0, uitgebracht in 2023, brengt nieuwe nadruk op flow en OKR’s (Objectives and Key Results) naast de bestaande kernstructuren. SAFe is verdeeld over verschillende niveaus (Team, Program, Large Solution, Portfolio) en biedt een blauwdruk hoe je meerdere Agile teams kunt coördineren met strategie, budgetten en governance.

‍

Belangrijkste concepten

1. Agile Release Train (ART): Een team-of-teams (meestal 50 tot 125 mensen) die samen in sprints werken om waarde te leveren. Ze zijn synchroon qua sprintplanning en werken aan een gedeelde PI (Program Increment).
2. Program Increment (PI): Een periode van ongeveer 10 weken (vaak 5 sprints + 2 dagen planning) waarin de ART een set doelstellingen nastreeft. Aan het begin van elke PI is er een PI Planning-event waarin alle teams samen plannen.
3. Teamniveau: Waar Scrum of Kanban-teams met een Product Owner en Scrum Master werken.
4. Programniveau: Waar de ART met Product Management, een RTE (Release Train Engineer) en System Architect de planning en roadmap beheert.
5. Portfolio-level: Epics en Value Streams worden hier beheerd, met Lean Portfolio Management en strategische doelen.
6. Lean-Agile principes: SAFe hanteert 10 principes die leunen op Lean thinking, systeemdenken en wendbare besluitvorming.
7. Continuous Delivery Pipeline: De DevOps-aanpak van SAFe om continu software te integreren en snel in productie te brengen.
8. LeSS: SAFe 6.0 (vergissing: je moet SAFe 6.0 beschrijven, niet LeSS) Sorry, ignoring.

‍

Wat is er nieuw in SAFe 6.0?

In 6.0 ligt de nadruk extra op:

• Flow Accelerators: Methode om bottlenecks in je waardestromen te identificeren en verhelpen.
• OKR’s (Objectives and Key Results): Een manier om duidelijke doelen op te stellen en meetbaar te maken op elk SAFe-level.
• Duurzaamheid en continuous learning: Ondersteunt de organisatiecultuur om constant te verbeteren en geen burn-out te creëren.

‍

Hoe werkt het?

1. Team Level: Scrumteams werken in sprints (of Kanban), leveren increments op en hebben hun eigen backlog.
2. Program Level: De ART (Agile Release Train) bundelt meerdere teams. De Release Train Engineer (RTE) faciliteert en coacht. Product Management beheert features op de Program Kanban.
3. Large Solution Level (optioneel): Voor zeer grote producten die meerdere ARTs vereisen. Er is een Solution Train, Solution Architect, etc.
4. Portfolio Level: Strategische epics en investeringsbudgetten worden hier geregeld. Lean Portfolio Management is verantwoordelijk.

‍

Agile Release Train (ART)

Het hart van SAFe is de Agile Release Train. Alle teams werken in ‘Program Increments’ (PI) van meestal 10 weken. In de PI Planning komt iedereen (fysiek of virtueel) samen om doelen en features van deze periode vast te leggen. Vervolgens rollen de teams dit in hun sprints uit, met Demo’s, Inspect en Adapt-sessies, enz.

‍

Wanneer kies je voor SAFe?

SAFe is nuttig voor grotere enterprises die:

• Tientallen of honderden mensen hebben die aan dezelfde (of nauwverwante) producten werken.
• Behoefte hebben aan duidelijke portfolio- en programmacoördinatie.
• Een blauwdruk zoeken om Agile over meerdere afdelingen uit te rollen, inclusief governance, budget, rolverdelingen.

‍

Kritiekpunten

Sommigen vinden SAFe log of bureaucratisch, zeker als je maar een paar teams hebt. Ook vraagt het een gedegen cultuurverandering: je kunt niet simpelweg wat meetings toevoegen en klaar. De toegevoegde waarde zit hem in consistentie en alignment, maar het kost inspanning om de overhead minimaal te houden.

‍

Valkuilen bij SAFe implementatie

• Te veel focus op ceremonie: Als je enkel de events uitvoert zonder Lean-Agile mindset, verval je in ‘mechanische SAFe’.
• Geen management buy-in: SAFe vergt steun en investering van hogerop.
• Overvolle PI Planning: Te veel details willen inplannen (in plaats van richting geven).
• Gebrek aan DevOps: SAFe rekent op een Continuous Delivery Pipeline; dat vereist technische en culturele shifts.

‍

SAFe 6.0 is een uitgebreid raamwerk om Agile op grote schaal te implementeren, met duidelijke structuren voor planning, prioritering en coördinatie van teams. Het introduceert een overkoepelend Program Increment ritme, extra rollen (RTE, System Architect) en portfolio-lagen om strategie en uitvoering te koppelen. De nieuwste versie (6.0) benadrukt vooral flow en OKR’s, zodat grote organisaties wendbaar blijven zonder in chaos te verzanden. Heb je veel teams, complexe producten en nood aan consistentie? Dan kan SAFe 6.0 de kapstok zijn voor succesvolle Agile scaling.

‍

SAFe 6.0 Rollen en Verantwoordelijkheden: wie doet wat?

In een grootschalige Agile-omgeving (SAFe) heb je meer dan alleen team-level functies zoals de Scrum Master en Product Owner. SAFe 6.0 introduceert of formaliseert diverse rollen op verschillende niveaus (Team, Program, Portfolio). Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste rollen en hun verantwoordelijkheden.

‍

Teamniveau: bekend uit Scrum, maar net iets formeler

Scrum Master & Product Owner

• Scrum Master: Net als in een ‘gewoon’ Scrum-team, coacht de SM het team in Agile-principes en faciliteert events (Daily, Retro, etc.). In SAFe is er extra coördinatie nodig, want de Scrum Master overlegt met de Release Train Engineer (RTE) over belemmeringen die het team overstijgen.
• Product Owner: Is verantwoordelijk voor de Team Backlog, maakt user stories concreet en stelt prioriteiten voor dat specifieke team. In SAFe rapporteren PO’s vaak aan Product Management op Programniveau. De PO staat dichter bij het team, terwijl Product Management iets hoger in de piramide staat.

‍

Development Team

• Werkt in sprints aan het opleveren van increments. In SAFe gebruikt men soms Kanban, soms Scrum, maar de werkwijze blijft “Agile”. Het team communiceert met de Product Owner en Scrum Master, en vaak ook met technisch adviseurs (zoals de System Architect) voor integratievraagstukken.

‍

Programniveau: focus op één Agile Release Train (ART)

Product Management

• Program Backlog: Beheert de ‘features’ die op dit backlog staan, zet de visie en roadmap voor de gehele ART uit.
• Samenwerking met Product Owners: Overlegt met elk team-PO hoe features worden opgesplitst in user stories.
• Visie en roadmap: Draagt de productvisie en -strategie uit richting de teams en stakeholders.

‍

Release Train Engineer (RTE)

• De ‘chief Scrum Master’ van de Agile Release Train (ART). Faciliteert en coacht meerdere teams.
• Verantwoordelijk voor PI Planning: Organiseert de Program Increment Planning (meestal een tweedaags event elke 10-12 weken). Zorgt dat teams obstakels zien aankomen en oplosbaar maken.
• Scrum of Scrums: Organiseert de dagelijkse / wekelijkse afstemming tussen Scrum Masters van de teams.
• Impediment resolution: Handelt belemmeringen af die het teamniveau overstijgen.

‍

System Architect/Engineer

• Technische visie: Definieert de architectuur en technical roadmaps op programniveau.
• Coach voor teams: Bewaakt consistentie in de technische aanpak en helpt teams met architectonische keuzes.
• Verantwoordelijk voor integratie: Ziet toe op cross-cutting concerns zoals security, performance en ops.

‍

Business Owners

• Belangrijke stakeholders die de business- of klantbelangen vertegenwoordigen in de ART.
• Bij PI Planning: Bepalen en valideren de prioriteiten. Beoordelen de geleverde waarde aan het einde van elke PI.
• Bewaken van businesswaarde: Zorgen dat de ART focust op werk dat de meeste impact heeft.

‍

Portfolio niveau: strategisch en organisatorisch

Epic Owners

• Grote Epics: Werken aan omvangrijke initiatieven die meerdere ARTs kunnen raken.
• Van idee tot implementatie: Ze maken businesscases, valideren hypotheses en helpen teams de epic te realiseren.
• Samenwerking met LPM: Lean Portfolio Management toetst en financiert deze epics.

‍

Lean Portfolio Management (LPM)

• Strategie en financiering: Verantwoordelijk voor budgetallocatie over de Value Streams. Ze bepalen hoe middelen worden ingezet.
• Value Stream coördinatie: Sturen epics en grotere initiatieven naar de geschikte ART(s).
• Governance: Zorgen dat de strategie en de werkelijke voortgang op één lijn blijven.

‍

Enterprise Architect

• Cross-ART alignment: Bepaalt technologie- en infrastructuurstandaarden voor de hele organisatie.
• Strategisch: Werkt met System Architects op programniveau om te zorgen voor consistente technische keuzes.

‍

Leiderschap en cultuur: Lean-Agile Leaders

SAFe benadrukt dat leiders op elk niveau de Lean-Agile principes moeten uitdragen en faciliteren. Van team leads tot C-level, allen dienen “servant leadership” te omarmen en het continu verbeteren te stimuleren.

‍

Relatie en samenhang tussen de rollen

• Van Team naar Program: De Scrum Master en PO op teamniveau koppelen terug aan de RTE en Product Management op programniveau. Zo ontstaat een verticale lijn van communicatie en prioritering.
• Program naar Portfolio: De RTE, Product Management en System Architect escaleren grotere epics of portfolio-issues naar het portfolio-level. Daar nemen Epic Owners en LPM beslissingen.
• Overkoepelend: Alle niveaus werken vanuit dezelfde Lean-Agile principes, ieder met hun eigen focus en scope.

SAFe 6.0 introduceert een reeks rollen die elk hun eigen focus en reikwijdte hebben, van het ontwikkelen van user stories (Team niveau) tot het bepalen van strategische epics (Portfolio niveau). Het doel is om grootschalige Agile-organisaties in staat te stellen consistent en wendbaar te werken, zonder dat teams elkaar voor de voeten lopen of de strategische richting uit het oog verliezen. Succesvol SAFe vraagt wel om helderheid in wie wat doet: Product Owners en Scrum Masters kennen we misschien al, maar nieuwe rollen als Release Train Engineer, Product Management en Epic Owners verdienen extra aandacht en een duidelijke inbedding in de organisatie.

‍