Wat houdt Servant Leadership in?

Traditioneel denken we bij ‘leiderschap’ vaak aan iemand die de lijnen uitzet en van bovenaf de boel aanstuurt. Bij Servant Leadership werkt het net andersom. Je staat niet boven, maar naast of zelfs onder je team als het gaat om faciliteren en ondersteunen. Als Servant Leader geef je mensen de ruimte en middelen om te groeien, zelf verantwoordelijkheid te nemen en hun talenten te benutten in het belang van de organisatie.

‍

De uitdaging van ‘op schaal’

Het lukt vaak wel om in één team of binnen een kleinere afdeling Servant Leadership toe te passen. Maar wat als je organisatie bestaat uit tientallen of honderden teams? Dan komen er andere vragen om de hoek kijken. Hoe zorg je dat niet alleen de Scrum Masters, maar ook de managers en directieleden een dienende houding aannemen? Hoe bewaak je de cultuur van vertrouwen en ondersteuning in een complexe omgeving?

‍

Een concreet voorbeeld

Bij Spark Academy zagen we hoe een internationale retailorganisatie met wel 50 teams tegelijk overstapte op agile werken. De directie wilde Servant Leadership omarmen, maar was gewend aan hiërarchische besluitvorming. Ze ontdekten snel dat als zij zelf geen voorbeeldgedrag toonden (zoals écht luisteren naar teams en ruimte geven voor autonomie), het ook voor middenmanagement en teams moeilijker is om hetzelfde te doen. De les? Je moet dienend leiderschap authentiek en organisatiebreed voorleven, niet alleen in de woorden maar ook in je daden.

‍

Op weg naar een dienende cultuur

Begin bij het leiderschapsteam

Als de top niet meebeweegt, lopen initiatieven op de werkvloer vaak vast. Zet met elkaar een duidelijke visie neer over wat Servant Leadership betekent binnen jullie organisatie.

‍

Maak ondersteunende structuren

Denk aan communities of practice voor leidinggevenden, waar ze elkaar coachen. Of onboardingprogramma’s voor nieuwe managers, gericht op dienend leiderschap in plaats van controleren.

‍

Open feedbackkanalen

Mensen moeten zich veilig voelen om feedback te geven (en ontvangen). Dat geldt voor elke laag in de organisatie. Stimuleer regelmatig check-ins en retrospectives, niet alleen in de teams, maar ook op directieniveau.

‍

Faciliteer groeimogelijkheden

Een dienend leider stimuleert mensen om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Bied training, mentoring en ruimte om te experimenteren met eigen ideeën.

‍

Evalueer continu

Net als bij Scrum is het geen eenmalig project. Maak momenten vrij om te kijken of de organisatie nog op de goede weg zit en of leidinggevenden voldoende hun rol als Servant Leader pakken.

‍

Valkuilen

• Faux-servant leadership: Soms lijkt het allemaal dienend, maar in de praktijk is het stiekem nog ‘command & control’. De intentie én het gedrag moeten oprecht zijn.
• Gebrek aan gezamenlijke taal: Als de ene afdeling fulltime in Agile/Scrum-termen denkt en de ander dat niet doet, kan er ruis en verwarring ontstaan.
• Te veel vrijheid, te weinig richting: Dienend leiden betekent niet dat iedereen zomaar doet wat hij wil. Je hebt nog steeds kaders en een overkoepelende visie nodig.

‍